Tomas Rajlich Czech, 1940

Tomas Rajlich (*1940 Jankov, Tsjechië) volgde aan de School voor Decoratieve Kunsten en de Academie voor Schone Kunsten in Praag een opleiding tot beeldhouwer en koos al snel voor het geometrische werken. In 1966 was hij medeoprichter van de Klub Konkretistů - het Tsjechische equivalent van Nul of Zero - waarmee hij nationale bekendheid verwierf. Een paar jaar later ontdekte de internationale kunstwereld zijn werk in het Musée Rodin, Parijs in de groepstentoonstelling Sculpture Tchécoslovaque.

In 1969 besloot Rajlich zijn vaderland te ontvluchten vanwege de Sovjetbezetting en hij vestigde zich in Nederland. Hij werd benoemd tot hoogleraar aan de Vrije Academie en vond zijn roeping om schilder te worden. Vertegenwoordigd door de galeries Art & Project, Amsterdam en Yvon Lambert, Parijs werd zijn werk al snel op internationale schaal gewaardeerd en werd Rajlich uitgenodigd om deel te nemen aan baanbrekende tentoonstellingen zoals Elementaire Vormen (1975), Fracture du Monochrome aujourd'hui en Europe (1978), Bilder ohne Bilder (1978) en vooral Fundamentele Schilderkunst (1975) in het Stedelijk Museum, Amsterdam.

Zoals deze tentoonstelling duidelijk maakte, tonen de doeken van Rajlich een voortdurende focus op het 'fundamentele' in de schilderkunst, vergelijkbaar met het werk van zijn Amerikaanse minimalistische tijdgenoten. Zijn vroege werken worden gekenmerkt door een industriële kijk en een modulaire kwaliteit - hun handelsmerk is het raster -, terwijl de volwassen werken van Rajlich een complexere behandeling laten zien van het sleutelidee dat schilderkunst een zelf reflecterende entiteit is. Zijn recente monochromen onderzoeken de combinatie van het onpersoonlijke, de gebarende en de creatieve kracht van licht; het zijn variaties op de intensiteit, helderheid en structuur van de verf, terwijl het toch duidelijk een feitelijk schilderij blijft. De gevoeligheid van de kunstenaar komt voort uit de subtiele modulatie van de verf op het doek, maar toch ligt de nadruk op kleur en de creatieve kracht van licht die het geschilderde oppervlak continue verandert. Het doordrenkt deze doeken met een eigen leven, dat nooit ophoudt de gevoeligheid van de kijker te prikkelen. Het zijn schilderijen die voortdurend de schilderkunst beoordelen.

Rajlichs eerste overzichtstentoonstelling werd in 1993 gepresenteerd in het Palazzo Martinengo, Brescia. Zijn adoptieland, Nederland, kende Rajlich in 1994 de prestigieuze Ouborg Award toe voor zijn levenslange inspanningen, naar aanleiding waarvan het Haags Gemeentemuseum (nu Kunstmuseum Den Haag) een tweede overzichtstentoonstelling organiseerde; en tien jaar later, in 2005, ter ere van zijn 65ste verjaardag, toonde het museum een overzichtstentoonstelling van de werken van de kunstenaar op papier. In zijn geboorteland Tsjechië was in 1998 een retrospectief te zien in het Dům umění města Brna.

De werken van Rajlich maken deel uit van talrijke gerespecteerde openbare collecties over de hele wereld en hij krijgt regelmatig opdrachten om monumentale schilderijen uit te voeren. Zo heeft Rajlich zes grootschalige doeken gemaakt voor de vergaderzaal van de Raad van State in Den Haag en een zes meter hoog doek en een gegraveerde glazen wand voor de Nederlandse Ambassade in Ghana. Van 1999 tot 2002 was Rajlich artist in residence in het Centre Georges Pompidou in Parijs. Hij woont en werkt in Praag, Tsjechië, en in de omgeving van Verona, Italië.