Jan Andriesse Nederlands, 1950-2021
In augustus 2021 overleed Jan Andriesse (1950), schilder "aan de Amstel". In zijn woonboot is in meer dan 30 jaar een oeuvre ontstaan dat zich vooral kenmerkt door licht, ruimte en leegte, maar evenzeer door nauwkeurige observatie van natuurkundige verschijnselen en van het nabije water van de Amstel. Het schilderij, de gouache of de tekening is het resultaat van de zintuiglijke beleving zoals hij die waarnam in de natuur, met name in de geometrie van de aarde, de gebogen lijnen van hyperbool en parabool, van de regenboog en van de zwaartekracht als sturing van de kettinglijn.
Tijdens een bezoek in 2015 aan zijn atelier, een woonboot aan de Amstel, ligt de grond bezaaid met grote geografische kaarten. Op een bord geprikt een landkaart van de Indonesische Archipel, waar Andriesse in 1950 is geboren. Met punaises heeft Jan er een ketting over gehangen, die wonderwel de lijn volgt van deze 'Gordel van Smaragd'. De wand tegenover een groot raam met zicht op het water is één groot 'mood-board': vol met teksten, knipsels, getekende lijnen en schetsen. Andriesse heeft een fascinatie voor de lijn. De hyperbool, de parabool, de kettinglijn, geografische lijnen op een landkaart. "Weet je dat de grenzen van de staat Wyoming in de USA niet natuurlijk zijn, maar geheel zijn vastgesteld naar hoogte- en breedtegraad? ...en zie je dat kettinkje bij het puttertje van Fabritius? ...en in dat stilleven van die mysterieuze Torrentius in het Rijksmuseum?"
Er wordt gesproken over de architectonische ideeën van Gaúdi, die bij het ontwerpen van de Sagrada Família de principes van de kettinglijn hanteerde. De gulden snede en de wetten van Pythagoras en Kepler zijn Andriesse zeer vertrouwd. Schilder, filosoof, mathematicus wellicht, maar vooral kunstenaar met een bijzonder gevoel voor schoonheid. Aan de wand hangt een door hem geschilderde replica van een Mondriaan. "Ik heb er nu vier gemaakt; alleen het geel varieert licht". Aan de hand van een nauwkeurig getekend en uitgesneden sjabloon laat Jan zien wat hem zo fascineert in deze Mondriaan. Indien op de juiste wijze afgeplakt en opengesneden, toont het door hem gemaakt sjabloon hoe Mondriaan de vier punten van het ruitvormige schilderij heeft bemeten en gecomponeerd. Een zeer groot doek met een in talloze lagen atmosferisch wit beschilderd oppervlak - een soort wolkendek - heeft een denkbeeldige kettinglijn. Mysterieuze rode plakkertjes - het blijken de sluitingstapes van Van Nelle shag-pakjes te zijn - markeren de positie van die kettinglijn. Immers, cartografische lijnen zijn in werkelijkheid nooit zichtbaar.
Studie, onderzoek en analyse hielden Andriesse dagelijks in hoge mate bezig. Dat dientengevolge slechts heel weinig schilderijen voltooid werden, is de consequentie. Schilderkunst vanuit een sterk conceptuele en intellectuele invalshoek, maar evenzeer vanuit een groot respect naar de oude meesters en hun opvattingen over licht, compositie en kleur.