Frieze Masters 2023: Stand D12
Onze presentatie tijdens Frieze Masters 2023 is een viering van de honderdste geboortedag van Shinkichi Tajiri (geb. 1923 Los Angeles, VS - overleden 2009 Baarlo, Nederland) met een brede selectie van zijn sculpturale werken onstaan gedurende zeven decennia, naast vier schilderijen van zijn tijdgenoot, de Nederlandse Informele kunstenaar Jaap Wagemaker (geb. 1906 Haarlem, NL - overleden 1972 Amsterdam, NL). Samen namen ze deel aan de baanbrekende ZERO-tentoonstelling georganiseerd door Hans Sonnenberg in de Rotterdamse Kunstkring, 1959 en vertegenwoordigde ze Nederland op de Biënnale van Venetië in 1962.
Daarnaast maken we met veel genoegen van deze gelegenheid gebruik om de recente aankoop aan te kondigen van het grote werk Machine No.6, 1967 door Tate Modern. Het sleutelwerk op onze stand is Machine No.5, 1966, een zusterbeeld ervan.
Tajiri groeide op in de VS, als kind van een familie van Japanse immigranten van de eerste generatie. Na de Japanse aanval op Pearl Harbor op zijn 18e verjaardag was de familie Tajiri een van de velen die werden vastgezet in een Amerikaans interneringskamp. Tajiri meldde zich bij het Japans-Amerikaanse regiment van het Amerikaanse leger en werd in 1944 afgekeurd in Italië, waarna hij terugkeerde om te studeren aan het Art Institute of Chicago tot 1948. In datzelfde jaar verhuisde hij met een beurs van de GI-wet naar Parijs waar hij studeerde bij Ossip Zadkine en Fernand Léger. In 1949 nam hij deel aan de CoBrA-tentoonstelling in het Stedelijk Museum. In 1956 verhuisde hij naar Amsterdam.
Door de jaren heen creëerde Tajiri een uniek oeuvre. Hoewel hij in de VS is geboren en het grootste deel van zijn leven in Europa heeft doorgebracht, kan het oude gezegde 'je kunt de jongen uit Japan halen, maar je kunt Japan niet uit de jongen niet halen' opal Tajiri's werk toegepast worden. Hij was in de eerste plaats een beeldhouwer en bedacht een aantal nieuwe technieken (gieten van rode baksteen en het uitgebreide gebruik van bronzen druppels), waarbij hij de leegte in zijn sculpturen vaak als een fundamenteel onderdeel van het werk beschouwde. Beelden van Warriors, Sentinels, Ronin en later Knots komen vaak terug. Deze thema's van oorlog en geweld waren voor Tajiri een manier om de verschrikkingen en paradoxen die hij persoonlijk had ervaren, te kristalliseren.
De samengevoegde machinesculpturen roepen krachtige associaties op met moderne technologie en sciencefiction. Ze kunnen nog steeds worden beschouwd als krijgers, niet langer geïnspireerd door wapens uit de middeleeuwen, maar eerder uit de twintigste eeuw. Deze ontembare oorlogsmachines, zoals Tajiri ze noemde, tonen een combinatie van snelheid, geweld en erotiek. Hoe stereotiep mannelijk sommige van zijn werken ook mogen lijken, pacifisme en spiritualiteit zijn altijd duidelijk aanwezig in zijn werk. De relatie tussen agressie en erotiek is belangrijk, maar dat geldt ook voor de thema's vruchtbaarheid en groei. De latere sculpturen uit de serie Knot voegen een zeer meditatief perspectief toe aan zijn werk.
In december 2023 wordt aan Tajiri de solotentoonstelling The Restless Wanderer gewijd in het Bonnefantenmuseum, Maastricht en in 2024 zal hij worden opgenomen in de tentoonstelling Americans in Paris in het Gray Art Museum, New York, ter ere van de G.I Bill en de historische impact die expats hadden op de naoorlogse kunstscène.
Jaap Wagemaker
Jaap Wagemaker is in de jaren vijftig en zestig Nederlands belangrijkste representant van de internationale stroming die we kennen als informele kunst, beter bekend om haar technische uitdrukkingsvorm materieschilderkunst. De oorsprong van deze beweging ligt in de kunstzinnige ontwikkelingen in Parijs na 1945. Daar ontstaat een vrije kunst, een lyrische abstractie die nadrukkelijk breekt met het vooroorlogse realisme. In Nederland behoort de CoBrA groep tot deze stroming van lyrisch-abstract schilderende kunstenaars.
In 1960 is Jaap Wagemaker prijswinnaar van de destijds beroemde Italiaanse 'Premio Marzotto'. Deze prijs en tentoonstelling heeft bijzonder bijgedragen aan zijn internationale reputatie. In 1961 neemt Wagemaker deel aan de tentoonstelling 'The Art of Assemblage' in het Museum of Modern Art van New York. Het MoMA koopt daarbij tevens een werk aan. In Nederland wordt hem in 1962 de prestigieuze Talens Prijs toegekend. Belangrijke Nederlandse en Buitenlandse musea kopen zijn werk aan. In 1962 neemt Wagemaker deel aan de Biënnale van Venetië. In 1965 ontvangt hij van de "Association internationale des critiques d'art" de Prix de la Critique en in 1966 de eerste Staatsprijs voor Beeldende, Kunsten en Architectuur.
